DAO: Đặc điểm, thách thức và chiến lược ứng phó của mô hình tổ chức mới

Giới thiệu

Cuốn sách "Tái cấu trúc tổ chức" đã tổng hợp các mô hình tổ chức trong lịch sử loài người thành năm màu sắc, trong đó tổ chức màu xanh được coi là hình thức tổ chức lý tưởng trong tương lai, với các đặc trưng như quyết định phân phối, quản lý tự trị, sứ mệnh phát triển. Trong những năm gần đây, sự trỗi dậy của tổ chức tự trị phi tập trung (DAO) đại diện cho thực tiễn tiên phong của tư tưởng tổ chức màu xanh. Bài viết này sẽ khám phá các đặc điểm cốt lõi của DAO, những thách thức trong quản trị mà nó phải đối mặt và các chiến lược ứng phó hiện tại.

Định nghĩa và đặc điểm của DAO

DAO là một mô hình tổ chức số mới dựa trên công nghệ blockchain, hợp đồng thông minh và tiền điện tử. Tính đến tháng 8 năm 2024, đã có hơn 50.000 DAO được thành lập trên toàn cầu, số lượng người sở hữu token quản trị vượt quá 10 triệu, và tổng số tài sản trong kho bạc tập thể vượt quá 21 tỷ USD.

Các đặc điểm cốt lõi của DAO bao gồm tính phi tập trung và tự chủ, chủ yếu được thể hiện ở hai cấp độ: công nghệ và quản trị:

1. Khía cạnh kỹ thuật:

   • Lưu trữ phân tán dựa trên blockchain
   • Hợp đồng thông minh thực hiện việc ra quyết định tự động
   • "Mã nguồn chính là luật" tư tưởng

2. Cấp độ quản lý:

   • Quyền quyết định được chia sẻ giữa tất cả các thành viên
   • Tính dân chủ trong quá trình ra quyết định
   • Sử dụng token quản trị để bỏ phiếu
   • Thành viên tham gia tự nguyện

Mục tiêu tổ chức của DAO thường mang cả hai mục tiêu lợi nhuận và xây dựng cộng đồng bền vững, bao gồm nhiều lĩnh vực như đầu tư, xã hội, truyền thông.

Những thách thức quản trị mà DAO phải đối mặt

Mặc dù DAO có những quan niệm tổ chức tiên tiến, nhưng trong thực tế vẫn phải đối mặt với nhiều thách thức:

1. Xu hướng tập trung quyền quyết định:

   • Token quản trị bị kiểm soát bởi một số "cá voi" hoặc liên minh cử tri
   • Cấu trúc tổ chức xuất hiện cấp bậc quyền lực và tổ chức tập trung

2. Sự thờ ơ của cử tri và vòng đời ngắn hơn:

   • Vấn đề tỷ lệ tham gia thấp thường xảy ra trong quá trình quản trị
   • Thời gian tồn tại trung bình của hầu hết các DAO chỉ là 18 tháng

3. Cân bằng giữa lợi ích thương mại và lợi ích công cộng:

   • Vấn đề "đi nhờ" thường xuyên xảy ra
   • Mâu thuẫn giữa tập trung hóa và dân chủ hóa

Chiến lược đối phó và con đường phá vỡ

Để đối phó với những thách thức này, DAO đang khám phá nhiều chiến lược khác nhau:

1. Cải thiện cơ chế bỏ phiếu:

   • Bỏ phiếu bình phương
   • Bỏ phiếu theo số lượng tối thiểu
   • Bỏ phiếu dựa trên danh tiếng
   • Ủy thác bỏ phiếu (thực hành dân chủ thanh khoản)

2. Mô hình kích thích kinh tế:

   • Cơ chế phân phối lại token như tiền thưởng, quỹ quyền lợi, và phần thưởng khác

3. Nâng cao cơ chế giao tiếp giữa các thành viên:

   • Nâng cao khả năng giải quyết xung đột
   • Đảm bảo tính bình đẳng trong quá trình giao tiếp
   • Nâng cao chất lượng và hiệu quả giao tiếp thương lượng

Kết luận và suy nghĩ

DAO đại diện cho kỳ vọng mới nhất của nhân loại về những hình thức tổ chức tốt hơn, nhưng vẫn còn một khoảng cách giữa lý tưởng và thực tế. Vấn đề cơ bản mà các tổ chức phải đối mặt luôn là làm thế nào để thực hiện và duy trì quản trị hiệu quả. Chúng ta cần nhận thức rằng, bất kỳ thiết kế tổ chức nào cũng không hoàn hảo, mà các sự cân nhắc và lựa chọn trong quá trình quản trị mới là chìa khóa giúp tổ chức đối phó với các thách thức phát triển bền vững.

Trong tương lai, chúng ta cần suy nghĩ về các vấn đề sau:

• Trong trường hợp nào cần tổ chức nhân sự theo cách DAO?
• Ranh giới của DAO thực sự ở đâu?
• Trong DAO, quyết định nào phù hợp với "tập hợp trí tuệ" và quyết định nào cần "quyết định cuối cùng"?

Mặc dù những vấn đề này có thể không có câu trả lời tiêu chuẩn, nhưng các giá trị cốt lõi mà DAO theo đuổi sẽ tiếp tục thúc đẩy sự tối ưu và tiến bộ của các hình thức tổ chức nhân loại.