Những rủi ro an ninh trong thế giới Blockchain: hình thức lừa đảo hợp đồng thông minh mới

Tiền điện tử và công nghệ Blockchain đang tái định nghĩa khái niệm tự do tài chính, nhưng đồng thời cũng mang đến những thách thức an ninh mới. Kẻ lừa đảo không còn chỉ giới hạn trong việc khai thác những lỗ hổng kỹ thuật, mà còn biến hợp đồng thông minh của Blockchain thành công cụ tấn công. Họ khéo léo lợi dụng tính minh bạch và không thể đảo ngược của Blockchain, thông qua những cái bẫy kỹ thuật xã hội được thiết kế tinh vi, biến lòng tin của người dùng thành phương tiện để đánh cắp tài sản. Từ việc làm giả hợp đồng thông minh đến thao túng giao dịch xuyên chuỗi, những cuộc tấn công này không chỉ kín đáo khó phát hiện mà còn trở nên lừa đảo hơn vì vẻ ngoài "hợp pháp" của chúng. Bài viết này sẽ thông qua các trường hợp thực tế để phân tích, tiết lộ cách mà kẻ lừa đảo biến các giao thức thành phương tiện tấn công và cung cấp giải pháp toàn diện từ bảo vệ kỹ thuật đến phòng ngừa hành vi, giúp người dùng an toàn tiến bước trong thế giới phi tập trung.

Một, hợp đồng hợp pháp đã biến đổi thành công cụ lừa đảo như thế nào?

Blockchain giao thức nên đảm bảo an toàn và tin cậy, nhưng kẻ lừa đảo lại lợi dụng các đặc tính của nó, kết hợp với sự bất cẩn của người dùng, tạo ra nhiều phương thức tấn công ẩn. Dưới đây là một số thủ đoạn phổ biến và các chi tiết kỹ thuật của chúng:

(1) Ủy quyền hợp đồng thông minh độc hại (Approve Scam)

Nguyên lý kỹ thuật: Trên các blockchain như Ethereum, tiêu chuẩn token ERC-20 cho phép người dùng ủy quyền cho bên thứ ba (thường là hợp đồng thông minh) rút ra một số lượng token nhất định từ ví của họ thông qua hàm "Approve". Chức năng này được sử dụng rộng rãi trong các giao thức DeFi, nơi người dùng cần ủy quyền cho hợp đồng thông minh để thực hiện giao dịch, đặt cọc hoặc khai thác thanh khoản. Tuy nhiên, kẻ lừa đảo đã lợi dụng cơ chế này để thiết kế các hợp đồng độc hại.

Cách thức hoạt động: Kẻ lừa đảo tạo ra một DApp giả mạo như một dự án hợp pháp, thường được quảng bá qua các trang web lừa đảo hoặc mạng xã hội. Người dùng kết nối ví và bị dụ nhấp vào "Approve", bề ngoài là cấp quyền cho một số lượng token nhỏ, nhưng thực tế có thể là hạn mức vô hạn (giá trị uint256.max). Khi việc cấp quyền hoàn tất, địa chỉ hợp đồng của kẻ lừa đảo có quyền truy cập và có thể gọi hàm "TransferFrom" bất cứ lúc nào để rút tất cả các token tương ứng từ ví của người dùng.

Trường hợp thực tế: Đầu năm 2023, một trang web lừa đảo được ngụy trang thành "nâng cấp DEX V3" đã khiến hàng trăm người dùng mất hàng triệu đô la USDT và ETH. Dữ liệu trên chuỗi cho thấy, các giao dịch này hoàn toàn tuân thủ tiêu chuẩn ERC-20, và nạn nhân thậm chí không thể thu hồi qua các biện pháp pháp lý, vì quyền hạn là được ký tự nguyện.

(2) Chữ ký lừa đảo (Phishing Signature)

Nguyên lý kỹ thuật: Giao dịch Blockchain cần người dùng tạo chữ ký thông qua khóa riêng để chứng minh tính hợp pháp của giao dịch. Ví thường sẽ hiện lên yêu cầu ký, sau khi người dùng xác nhận, giao dịch được phát sóng đến mạng. Kẻ lừa đảo lợi dụng quy trình này, giả mạo yêu cầu ký để đánh cắp tài sản.

Cách vận hành: Người dùng nhận được một email hoặc tin nhắn giả mạo thông báo chính thức, chẳng hạn như "Airdrop NFT của bạn đang chờ nhận, vui lòng xác minh ví". Sau khi nhấp vào liên kết, người dùng được dẫn đến một trang web độc hại, yêu cầu kết nối ví và ký một giao dịch "xác minh". Giao dịch này thực tế có thể gọi hàm "Transfer", trực tiếp chuyển ETH hoặc token trong ví đến địa chỉ lừa đảo; hoặc là một thao tác "SetApprovalForAll", ủy quyền cho kẻ lừa đảo kiểm soát bộ sưu tập NFT của người dùng.

Trường hợp thực tế: Một cộng đồng dự án NFT nổi tiếng đã bị tấn công lừa đảo bằng chữ ký, nhiều người dùng đã mất NFT trị giá hàng triệu đô la do ký vào giao dịch "nhận airdrop" giả mạo. Kẻ tấn công đã lợi dụng tiêu chuẩn chữ ký EIP-712 để giả mạo các yêu cầu có vẻ an toàn.

(3) Token giả và "tấn công bụi" (Dust Attack)

Nguyên lý kỹ thuật: Tính công khai của Blockchain cho phép bất kỳ ai gửi token đến bất kỳ địa chỉ nào, ngay cả khi người nhận không yêu cầu. Những kẻ lừa đảo tận dụng điều này bằng cách gửi một lượng tiền điện tử nhỏ đến nhiều địa chỉ ví, để theo dõi hoạt động của ví và liên kết nó với cá nhân hoặc công ty sở hữu ví. Kẻ tấn công cố gắng tìm ra những địa chỉ nào thuộc về cùng một ví, sau đó lợi dụng thông tin này để thực hiện các cuộc tấn công lừa đảo hoặc đe dọa đối với nạn nhân.

Cách thức hoạt động: Trong hầu hết các trường hợp, "bụi" được sử dụng trong các cuộc tấn công bụi được phát phát theo hình thức airdrop vào ví của người dùng, những token này có thể mang tên hấp dẫn hoặc siêu dữ liệu, dụ dỗ người dùng truy cập vào một trang web để tìm hiểu thêm chi tiết. Người dùng có thể muốn quy đổi những token này, sau đó kẻ tấn công có thể truy cập vào ví của người dùng thông qua địa chỉ hợp đồng đi kèm với token. Càng tinh vi hơn, cuộc tấn công bụi sẽ thông qua kỹ thuật xã hội, phân tích các giao dịch tiếp theo của người dùng, khóa chặt địa chỉ ví hoạt động của người dùng, từ đó thực hiện các trò lừa đảo chính xác hơn.

Trường hợp thực tế: Trong quá khứ, một cuộc tấn công bụi "token miễn phí" xuất hiện trên mạng Ethereum đã ảnh hưởng đến hàng nghìn ví. Một số người dùng đã mất ETH và token ERC-20 do sự tò mò tương tác.

Hai, tại sao những trò lừa đảo này khó nhận ra?

Những trò lừa đảo này thành công phần lớn là vì chúng ẩn mình trong các cơ chế hợp pháp của Blockchain, khiến người dùng bình thường khó phân biệt bản chất độc hại của chúng. Dưới đây là vài lý do chính:

• Độ phức tạp của công nghệ: Mã hợp đồng thông minh và yêu cầu chữ ký rất khó hiểu đối với người dùng không chuyên. Ví dụ, một yêu cầu "Approve" có thể hiển thị dưới dạng dữ liệu hex như "0x095ea7b3...", người dùng không thể dễ dàng xác định ý nghĩa của nó.

• Tính hợp pháp trên chuỗi: Tất cả các giao dịch đều được ghi lại trên Blockchain, có vẻ minh bạch, nhưng nạn nhân thường chỉ nhận ra hậu quả của việc ủy quyền hoặc ký tên sau đó, và lúc này tài sản đã không thể thu hồi.

• Kỹ thuật xã hội: Kẻ lừa đảo lợi dụng điểm yếu của con người, như lòng tham ("nhận miễn phí 1000 đô la token"), nỗi sợ ("tài khoản bất thường cần xác minh") hoặc lòng tin (giả mạo thành nhân viên hỗ trợ).

• Ngụy trang tinh vi: Các trang web lừa đảo có thể sử dụng URL tương tự như tên miền chính thức, thậm chí tăng độ tin cậy thông qua chứng chỉ HTTPS.

Ba, Làm thế nào để bảo vệ ví tiền điện tử của bạn?

Đối mặt với những trò lừa đảo vừa mang tính kỹ thuật vừa mang tính tâm lý này, việc bảo vệ tài sản cần có những chiến lược nhiều lớp. Dưới đây là các biện pháp phòng ngừa chi tiết:

• Kiểm tra và quản lý quyền ủy quyền

Công cụ: Sử dụng chức năng Kiểm tra Phê duyệt của trình duyệt Blockchain để kiểm tra hồ sơ ủy quyền của ví.

Hành động: Hủy bỏ quyền hạn không cần thiết định kỳ, đặc biệt là quyền hạn không giới hạn đối với địa chỉ không rõ. Trước mỗi lần cấp quyền, hãy đảm bảo DApp đến từ nguồn đáng tin cậy.

Chi tiết kỹ thuật: Kiểm tra giá trị "Allowance", nếu là "vô hạn" (như 2^256-1), nên hủy ngay lập tức.

• Xác minh liên kết và nguồn

Phương pháp: Nhập URL chính thức một cách thủ công, tránh nhấp vào các liên kết trong mạng xã hội hoặc email.

Kiểm tra: Đảm bảo rằng trang web sử dụng đúng tên miền và chứng chỉ SSL (biểu tượng khóa màu xanh lá cây). Cảnh giác với lỗi chính tả hoặc ký tự thừa.

Ví dụ: Nếu nhận được biến thể từ một nền tảng nổi tiếng (như có ký tự bổ sung trong URL), hãy ngay lập tức nghi ngờ tính xác thực của nó.

• Sử dụng ví lạnh và ký đa chữ ký

Ví lạnh: Lưu trữ phần lớn tài sản trong ví phần cứng, chỉ kết nối mạng khi cần thiết.

Chữ ký đa chữ ký: Đối với tài sản lớn, sử dụng công cụ chữ ký đa chữ ký, yêu cầu nhiều khóa xác nhận giao dịch, giảm rủi ro sai sót điểm đơn.

Lợi ích: Ngay cả khi ví nóng bị tấn công, tài sản lưu trữ lạnh vẫn an toàn.

• Xử lý yêu cầu ký tên một cách cẩn thận

Bước: Mỗi lần ký, hãy đọc kỹ chi tiết giao dịch trong cửa sổ bật lên của ví. Chú ý đến trường "Dữ liệu", nếu có chức năng không rõ (như "TransferFrom"), từ chối ký.

Công cụ: Sử dụng chức năng "Giải mã Dữ liệu Đầu vào" của trình duyệt blockchain để phân tích nội dung chữ ký, hoặc tham khảo ý kiến chuyên gia kỹ thuật.

Đề nghị: Tạo ví độc lập cho các thao tác có rủi ro cao, lưu trữ một lượng tài sản nhỏ.

• Đối phó với cuộc tấn công bụi

Chiến lược: Khi nhận được token không xác định, không tương tác. Đánh dấu nó là "rác" hoặc ẩn đi.

Kiểm tra: Sử dụng trình duyệt Blockchain để xác nhận nguồn gốc của token, nếu là gửi hàng loạt, cần phải cảnh giác cao độ.

Ngăn ngừa: Tránh công khai địa chỉ ví, hoặc sử dụng địa chỉ mới cho các hoạt động nhạy cảm.

Kết luận

Bằng cách thực hiện các biện pháp an ninh nêu trên, người dùng thông thường có thể giảm đáng kể rủi ro trở thành nạn nhân của các kế hoạch gian lận cao cấp, nhưng an ninh thực sự không chỉ là chiến thắng một chiều về mặt kỹ thuật. Khi ví phần cứng tạo ra hàng rào vật lý và ký đa chữ ký phân tán rủi ro, thì sự hiểu biết của người dùng về logic ủy quyền và sự thận trọng trong hành vi trên chuỗi mới là pháo đài cuối cùng để chống lại các cuộc tấn công. Mỗi lần phân tích dữ liệu trước khi ký, mỗi lần xem xét quyền hạn sau khi ủy quyền, đều là lời tuyên thệ về chủ quyền kỹ thuật số của chính mình.

Trong tương lai, bất kể công nghệ có tiến triển ra sao, ranh giới quan trọng nhất vẫn nằm ở việc: nội hóa nhận thức về an ninh thành ký ức cơ bắp, thiết lập sự cân bằng vĩnh cửu giữa niềm tin và xác thực. Dù sao đi nữa, trong thế giới Blockchain mà mã code là luật, mỗi lần nhấp chuột, mỗi giao dịch đều được ghi lại vĩnh viễn trên chuỗi, không thể thay đổi.